Żywienie / Diety

Żywienie dzieci w wieku 1-3 lat

Rozszerzanie diety w 1. roku życia w oparciu o obowiązujący schemat żywienia niemowląt ma na celu przejście do tzw. diety stołu rodzinnego. Dieta powinna być zbilansowana tak, aby zapewniać prawidłowy rozwój fizyczny i psychomotoryczny. W tym okresie niezwykle istotne jest kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych, które będą kontynuowane w kolejnych latach życia.

Właściwe zachowania żywieniowe promowane we wczesnym dzieciństwie warunkują:

prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,
prawidłowy rozwój układu kostnego,
zmniejszenie ryzyka nadwagi i otyłości,
zmniejszenie ryzyka niedożywienia,
zmniejszenie ryzyka zachorowania na choroby układu krążenia i nowotwory.

Przestrzeganie zasad zdrowego żywienia przez wszystkich członków rodziny, korzystnie oddziałuje na nawyki i zachowania żywieniowe dzieci. Utrwalone w pierwszych latach życia wzory dotyczące spożywania żywności mają tendencję do przetrwania.

Zalecenia żywieniowe

Dieta dziecka powinna być urozmaicona i zawierać produkty ze wszystkich grup żywności. Wprowadzanie nowych produktów i potraw jest niezbędne do realizacji zapotrzebowania na składniki odżywcze. Posiłki należy przygotowywać z produktów wysokiej jakości. W jadłospisie dziecka należy uwzględnić warzywa i owoce, produkty zbożowe, chude mięsa, tłuste ryby, nabiał, nasiona roślin strączkowych, a także oleje roślinne, orzechy i nasiona.
W ciągu dnia dziecko powinno spożywać 4-5 posiłków (3 podstawowe: śniadanie, obiad kolacja oraz 1-2 uzupełniające) w regularnych odstępach czasowych − co 3-4 godziny. Liczba posiłków okresowo może się zmieniać, a wielkość porcji powinna być dopasowana indywidualnie do potrzeb dziecka.
Nie wskazane jest pojadanie między posiłkami słodkich i słonych przekąsek oraz słodkich napojów, a także zabawianie dziecka w czasie trwania posiłku, zmuszanie go do jedzenia oraz podawanie jedzenia jako nagrody.
Należy unikać dodawania soli i cukru podczas przyrządzania posiłku dla dziecka. Zaleca się stosowanie w rozsądnych ilościach przypraw ziołowych i warzywnych.
U dzieci w wieku 1-3 lat, dzienne zapotrzebowanie na płyny wynosi około 1300 ml. Głównym źródłem dostarczanych płynów powinna być woda mineralna nisko- lub średniozmineralizowana. Polecana jest nie tylko do picia, ale również do przygotowywania potraw i mleka modyfikowanego. Oprócz wody, rekomendowanymi płynami w diecie małych dzieci są napoje mleczne oraz okazjonalnie soki warzywne i/lub owocowe. Zalecane są soki owocowe 100%, a dzienna wielkość porcji nie powinna przekraczać 120 ml (około ½ szklanki).

Po skończeniu 12 miesięcy dziecko nie powinno już pić z butelki ze smoczkiem, a z otwartego kubka. Nie zalecane jest również stosowania kubków niekapków, ewentualnie w okresie przejściowym do 1. roku życia (ich stosowanie może wiązać się z wieloma skutkami ubocznymi).

Do 24 miesiąca życia kształtuje się umiejętność gryzienia oraz utrwalają się preferencje smakowe, dlatego warto ciągle je wspierać i rozwijać. Dziecko powinno uczyć się samodzielnego jedzenia i poznawać różne smaki i tekstury pokarmów. Należy zachęcać dziecko do próbowania nowych produktów i nie zmuszać go do jedzenia czegoś, czego nie lubi. Ważne jest też stworzenie przyjaznej atmosfery podczas posiłków i wspólne jedzenie z rodziną.

U dzieci około 20 miesiąca życia może wystąpić neofobia, czyli czasowa niechęć do jedzenia wybranych produktów i potraw. Odmowa może dotyczyć każdego produktu i wystąpić na sam jego widok. U wrażliwych sensorycznie dzieci reakcja może być bardziej nasilona, a grupa odrzuconych produktów większa. Na szczęście jest to etap przejściowy, ale maksymalnie może trwać do 6 roku życia.

Barbara Starzyńska psychodietetyk

Bibliografia:

Weker H., Rawicka G., Dyląg H., Barańska M., Strucińska M., Więch M. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka, 2020.

Mika-Stępkowska P., Kierkuś J. Zalecenia żywieniowe dzieci− profilaktyka otyłości. Pediatria po dyplomie 2020

Szajewska H., Socha P., Horvath A. „Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy medyczne Pediatria 2021 t.18.

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej | Żywienie dzieci w wieku 1-3 lat (pzh.gov.pl) dostęp dnia 22.11.2022 r.